गुरु आणि शिष्य

‘गुरु-शिष्य परंपरा’ म्हणजे भारताचे कमीतकमी शब्दांत सांगता येईल असे वैशिष्ट्य होय ! गुरूंशिवाय तरणोपाय नाही. शिष्याच्या जीवनातील अंध:काराचा नाश करून त्याचे परब्रह्माशी मिलन घडवून आणण्याचे कार्य गुरु करतात. ईश्वराचे सगुण रूप म्हणजे गुरु आणि गुरूंचे निर्गुण रूप म्हणजे ईश्वर अशी अनेक वैशिष्ट्ये गुरूंबद्दल सांगता येतील.

हिंदु शास्त्रामध्ये वरील श्‍लोक सांगितला आहे. एकदा एका विदेशी व्यक्तीने स्वामी विवेकानंद यांना प्रश्‍न विचारला, ‘‘भारताचे एका वाक्यात वर्णन करायचे झाल्यास कसे  कराल ?’’ तेव्हा स्वामी विवेकानंद यांनी सांगितले, ‘‘गुरु-शिष्य परंपरा !’’ गुरु-शिष्य अशा सुरेख संगमातून महान राष्ट्राच्या निर्मितीची अनेक उदाहरणे पुराणकाळापासून इतिहासापर्यंत पहायला मिळतात, उदा. श्रीराम आणि वसिष्ठ, पांडव आणि श्रीकृष्ण. चंद्रगुप्त मौर्य याला आर्य चाणक्य यांनी गुरु म्हणून मार्गदर्शन केले आणि एका बलशाली राष्ट्राची उभारणी केली.

गुरु-शिष्य परंपरा हे भारताचे वैशिष्ट्य आहे. गुरु-शिष्य परंपरेच्या पुनरुज्जीवनासाठी भारत हिंदु राष्ट्र बनणे आवश्यक !

 

गुरु आणि शिष्य

मनुष्यजीवनातील गुरूंचे अनन्यसाधारण महत्त्व
शिक्षक आणि गुरु
शिष्यभावाचे महत्त्व
शिष्य होणे म्हणजे काय ?
गुरुप्राप्ती आणि गुरुकृपा होण्यासाठी काय करावे ?
योग्यतेनुसार शिष्यांच्या श्रेणी
गुरुमंत्र
गुरुदीक्षा, अनुग्रह, गुरुवाक्य आणि गुरुकिल्ली
काळाची आवश्यकता ओळखून राष्ट्र अन् धर्मरक्षणाची शिकवण देणे, हे गुरूंचे आजचे आद्य कर्तव्यच !
गुरु, सद्गुरु आणि परात्परगुरु
राष्ट्र आणि धर्म यांच्या रक्षणासाठी गुरु-शिष्य परंपरेची आवश्यकता !
कलियुगात वैशिष्ट्यपूर्ण ठरलेली आणि साधकांना सर्वांगांनी घडवणारी सनातन संस्थेची एकमेवाद्वितीय गुरु-शिष्य परंपरा !
गुरु-शिष्य नात्यातील वीण घट्ट करणारा कृतज्ञताभाव !

आदर्श गुरु – शिष्य : उदाहरणे

गुरुकृपायोग – विहंगम साधनामार्ग

साधना करतांना गुरुकृपेशिवाय सर्व काही व्यर्थ आहे ! गुरुकृपेच्या माध्यमातून ईश्वरप्राप्तीच्या दिशेने वाटचाल होणे, यालाच ‘गुरुकृपायोग’ असे म्हणतात. ‘गुरुकृपायोग’ या योगाचे वैशिष्ट्य म्हणजे ज्ञानयोग, कर्मयोग, ध्यानयोग, भक्तीयोग अशा सर्व साधनामार्गांना सामावून घेणारा, असा हा ईश्वरप्राप्तीचा सहजसुलभ मार्ग आहे.

अधिक माहिती वाचा…

आदर्श गुरुकुल संस्कृती

अधिक माहिती वाचा…

संबंधित ग्रंथ

गुरूंचे प्रकार आणि गुरुमंत्रगुरूंचे शिष्यांना शिकवणे आणि गुरु-शिष्य संबंधगुरूंचे महत्त्वआदर्श शिष्य कसे बनावे ?


अधिक माहिती वाचा…