‘काकगती’ ही पिंडदानात केलेल्या आवाहनानुसार पृथ्वीच्या वातावरणकक्षेत येणार्‍या लिंगदेहाच्या गतीशी साधर्म्य दर्शवते. तसेच कावळ्याचा काळा रंग हा रज-तमदर्शक असल्याने, तो ‘पिंडदान’ या रज-तमात्मक कार्याशी संबंधित विधीशी साधर्म्य दर्शवतो.
पंढरपूर येथील श्री विठ्ठलाची पूजा करणारे सेवेकरी श्री. मुकुंद भगवान पुजारी यांनी सांगितलेले श्री विठ्ठलाचे मूर्तीविज्ञान
ज्याप्रमाणे भक्तांचे रक्षण करण्याचे कार्य भगवंत करतो, त्याप्रमाणे साधनेसाठी घर सोडणार्‍या साधकांचे रक्षण करण्याचे कार्य सनातन संस्थेचे साधक त्यांची साधना पणाला लावून करतात.
‘पावसाळा संपल्या संपल्या सूर्याचे प्रखर किरण धरणीवर पडू लागतात, तेव्हा शरद ऋतूला आरंभ होतो.शरद ऋतूमध्ये सर्वाधिक विकार होण्यास वाव असतो, म्हणूनच ‘वैद्यानां शारदी माता ।’ म्हणजे ‘(रुग्णांची संख्या वाढवणारा) शरद ऋतू वैद्यांची आईच आहे’, असे गमतीत म्हटले जाते.
प.पू. डॉक्टरांचा देह, तसेच त्यांची खोली यांच्या माध्यमातूनच सर्वप्रथम पंचतत्त्वाच्या प्रत्यक्ष कार्यकारी प्रकटीकरणाला आरंभ झाला आहे, असे लक्षात आले आहे. त्यांची प्रत्यक्ष उदाहरणे येथे देत आहे.
पितृदोष हा देवकोपाइतकाच दृढ समजला जातो. देव कोपला, तर दुष्काळ पडेल; पण पितर कोपले, तर घरात दुष्काळ पडणे, आजारपण येणेे, विनाकारण चिडचिड करणे, जेवतांना भांडणे आणि अन्न खाऊ न देणे असे त्रास होतात. त्यासाठी प्रत्येकाने न चुकता वर्षातून एकदा पितरांच्या नावाने श्राद्ध करावे.
श्राद्धातील विविध कृतींमागील अध्यात्मशास्र या लेखातून आपण जाणून घेऊ. यांतून ‘श्राद्ध’ या धार्मिक कृतीचे श्रेष्ठत्व आपल्याला लक्षात येईल.
श्राद्धविधीत पितर आणि देवतांना नैवेद्य दाखवणे ही महत्त्वाची कृती असल्याने त्यामागील शास्र जाणून घेणे आवश्यक ठरते. यादृष्टीने लेखात पितरांसाठीचे पिंड दर्भावर का ठेवतात, देवता आणि पितरांना नेवैद्य कसा दाखवावा इत्यादी सूत्रांमागील शास्र आपण पाहू.
प्रस्तूत लेखात आपण चातुर्मासात केस का कापू नये; नखे, केस, दाढी आणि मिशा का वाढू देऊ नयेत. तसेच केस पूर्णपणे का कापू नये; दाढी का कुरवाळू नये इत्यादी वैशिष्ट्यपूर्ण प्रश्नांची शास्त्रीय कारणमीमांसा जाणून घेऊ.
पाश्चात्त्य देशांत लोकप्रिय असलेला; पण व्यक्तीला शारीरिक, मानसिक किंवा आध्यात्मिक स्तरावर काहीच लाभ होत नसणारा ‘फ्रेंडशिप बँड’ (रंगीत कापडाचा पट्टा) बांधण्याची नवीन प्रथा भारतातील विद्यार्थ्यांमध्ये निर्माण झाली आहे. ‘फ्रेंडशिप बँड’ बांधण्याचे दुष्परिणाम या लेखात जाणून घेऊया.