संगीत
संगीत आणि नृत्य यांत सत्त्व-रज गुण येण्याचे कारण
‘संगीतासह नृत्य आले की, ‘रजोगुणी आनंद’ आला. संगीत सत्त्वगुणी आहे. शरिराची हालचाल झाली की, रजोगुण वाढतो; पण नृत्य करणारी व्यक्ती ७० टक्के आध्यात्मिक पातळीच्या पुढची असेल, तर असे होत नाही.
– (श्रीचित्‌शक्‍ति) सौ. अंजली गाडगीळ, मदुराई, तमिळनाडू. (१७.२.२०१५)
निर्गुण निराकार परब्रह्माला एकोऽहम् । बहुस्याम् । म्हणजे मी एक आहे आणि अनेकांत रूपांतरित होईन, अशा रूपात स्वतःला पहाण्याची इच्छा झाली. त्याचीच परिणती म्हणजे त्याने केलेली सृष्टीची उत्पत्ती. या सृष्टीतील प्रत्येकच जीव त्या वेळी सोऽहम् म्हणजे तोच मी आहे, या भावात होता, म्हणजेच प्रत्येक जिवाला आपण भगवंताचाच अंश आहोत, याची पूर्ण जाणीव होती. सृष्टीच्या रचनेच्या वेळीच भगवंताने त्याच्याशी एकरूपता साधण्यासाठी कर्मयोग, ज्ञानयोग, ध्यानयोग आणि भक्तीयोग इत्यादी विविध योगमार्गांची निर्मिती केली. यासमवेतच विविध दैवी कलांची उत्पत्ती करून त्यायोगेही जिवाने साधना करून भगवंताची प्राप्ती करून घ्यावी, हा त्यामागील उद्देश होता. संगीत ही त्यातीलच एक कला. गायन, वादन आणि नृत्य या तीनही कलांचा समावेश ज्यात होतो, त्याला संगीत असे म्हणतात.
गीत (गायन) संदर्भात मार्गदर्शन
संगीताचा सराव कसा करावा ?‘संगीत ही ईश्वराची देणगी आहे. ‘ज्याच्यावर देवाची कृपा आहे, तो गाऊ शकतो’,...
सूरतपस्विनी : माँ अन्नपूर्णादेवी !एक शांत, स्वस्थ, आत्मस्थ मुखमुद्रा आणि नखशिखांत साधेपणा; कलेच्या क्षेत्रातील अन् सूरबहार...
गायनासंदर्भात सद्गुरु (सौ.) अंजली गाडगीळ यांनी केलेले अनमोल मार्गदर्शनआपण आरती म्हणण्यास आरंभ केल्यानंतर त्या देवतेचे सगुण तत्त्व कार्यरत होते आणि...
भगवंताशी एकरूपता साधण्यासाठी त्यानेच निर्मिलेल्या विविध कलांपैकी संगीत ही एक कला असणेनिर्गुण निराकार परब्रह्माला एकोऽहम् । बहुस्याम् । म्हणजे मी एक आहे आणि...
भारतीय शास्त्रीय संगीताची निर्मिती आणि तिची आध्यात्मिक वैशिष्ट्येमन सात्त्विक अवस्थेत असतांना मुखावाटे किंवा वाद्य वाजवल्याने प्रगट होणारा नाद सात्त्विक...
‘संगीत आणि नृत्य या कलांच्या माध्यमातून ईश्‍वरप्राप्ती’ करण्यासाठी उडुपी (कर्नाटक) येथील स्वामी...‘स्वामी विनायकानंदजी महाराज यांनी लहान वयातच साधना करण्याचा निश्‍चय केला. ते लहानपणी...
गायन सेवा करतांना आलेल्या अनुभूती
- केवळ गुरुकृपेनेच भारतीय संस्कृतीचा अमूल्य ठेवा असलेल्या शास्त्रीय संगीताचे महत्त्व कळून साधकाला...
प्रत्येक व्यक्तीतील सत्त्व, रज आणि तम या त्रिगुणांचे प्रमाण निरनिराळे असते. त्यामुळे...
संगीतात गाण्याची कृती होत असतांना आणि नृत्यात नृत्याची कृती होत असतांना ध्यान...संगीतात प्रथम गायकाचे स्वर, ताल, लय आणि गाण्यातील चढ-उतार यांवर लक्ष केंद्रित...
- संगीताचा सराव करतांना सौ. अनघा जोशी यांना आलेल्या वैशिष्ट्यपूर्ण अनुभूती
२५.४.२०१७ या दिवशी नामजप करतांना मला संगीतातील सप्तस्वर आकाशात दिसले. त्यानंतर सातही...
गायन सेवा सादर करणार्‍या दोन साधिकांपैकी एकीचे डोळे बंद असणे आणि दुसर्‍या...परात्पर गुरु डॉक्टर आठवले यांचा ७७ व्या जन्मोत्सवाच्या वेळी अध्यात्म विश्वविद्यालयाच्या ६१...
गायनासंदर्भात वैशिष्ट्यपूर्ण संशोधन
शास्त्रीय संगीतातील राग विकारांवरही परिणामकारक
‘भारतीय शास्त्रीय संगीतातील एखादा राग दोन वेगवेगळ्या विकारांवरही परिणामकारक असू शकतो. येथे दिलेल्या उदाहरणांमध्ये गायक श्री. प्रदीप चिटणीस यांनी एखादा राग त्या दोन विकारांसाठी वेगवेगळ्या दिवशी गातांना त्या रागाची एकच बंदीश गायली होती. तरीही त्या रागाने त्या दोन विकारांच्या संदर्भात वेगवेगळ्या प्रकारे परिणाम केल्याचे दिसून आले. याची माहिती येथे दिली आहे.
भारतीय शास्त्रीय संगीत ऐकून निद्रानाशापासून मुक्ती मिळालेला इटलीचा हुकुमशहा बेनिटो मुसोलिनी !वर्ष १९२२ ते १९४३ ही दोन दशके इटलीवर अधिराज्य गाजवणारा आणि जगात...
दोन वेगवेगळ्या विकारांवर परिणाम करणारा राग एकच असला, तरी त्या विकारांच्या संदर्भात...भारतीय शास्त्रीय संगीतातील एखादा राग दोन वेगवेगळ्या विकारांवरही परिणामकारक असू शकतो. येथे...
संगीतातून उत्पन्न होणार्‍या नादलहरींविषयी मिळालेले ज्ञान !अणूपेक्षाही संगीतातून उत्पन्न होणार्‍या नादलहरी अधिक सूक्ष्म असतात. त्यांचा वातावरण आणि मनुष्य...
गायकाचा ईश्‍वरप्राप्तीच्या दिशेने होणारा प्रवास
गायकाचा ईश्‍वरप्राप्तीच्या दिशेने टप्प्याटप्प्याने होणारा आध्यात्मिक प्रवास‘गातांना देव प्रत्यक्ष माझ्यासमोर उभा आहे आणि मी त्याला आळवत आहे’, असा...
