भगवान शिव
एखाद्या देवतेसंबंधी अध्यात्मशास्त्रीय ज्ञान कळले, तर त्या देवतेविषयी आपली श्रद्धा अधिक वाढायला साहाय्य होते. श्रद्धेमुळे उपासना भावपूर्ण होते आणि ती अधिक फलदायी होते. या दृष्टीने या सदरात भस्म, रुद्राक्ष इत्यादी शिवाच्या वैशिष्ट्यांचा आध्यात्मिक अर्थ; रुद्र, नटराज आदी रूपे; ज्योतिर्लिंगे आदींचे तात्त्विक विवेचन; शृंगदर्शनाचा लाभ, खर्‍या अन् खोट्या रुद्राक्षांतील भेद, शिवपूजेसंबंधी विधीनिषेध; प्रदोष, महाशिवरात्री, शिवामूठ आदी व्रतांचे सूक्ष्म-चित्रे; तसेच शिवतत्त्वासंबंधी सात्त्विक रांगोळ्या येथे दिल्या आहेत. त्याचप्रमाणे शिवपिंडीला अर्धप्रदक्षिणा का घालावी ? शिवाला हळद-कुंकू का वाहू नये ? यांसारख्या सूत्रांची कारणमीमांसा येथे दिली आहे.
भगवान शिव
शिवाची वैशिष्ट्येया लेखात आपण शिवाची वैशिष्ट्ये पाहूया.
नटराजशिवाचे ‘नटराज’ हे रूप सर्वांनाच, विशेषत: कला आणि साहित्य क्षेत्रात सुपरिचित आहे....
रुद्राक्षअक्ष म्हणजे डोळा. रुद्र ± अक्ष म्हणजे जो सर्व पाहू आणि करू...
भस्मज्यामुळे आमची पापे नाश पावतात आणि आम्हाला ईश्वराचे स्मरण होते, ते भस्म...
शिवाची विविध रूपेया लेखात रुद्र, कालभैरव, वीरभद्र, नटराज, भूतनाथ इत्यादी शिवाची विविध रूपे आणि...
शिवाचे कार्यया लेखात शिव या देवतेच्या कार्याविषयी थोडक्यात माहिती देत आहोत.
शिवाचा परिवार, शिवलोक आणि निवासशिवाच्या परिवारात पत्नी पार्वती, पुत्र कार्तिकेय आणि श्री गणपति, तसेच शिवगण, नंदी...
शिव आणि त्याची विविध नावेशिव हा शब्द `वश्' या शब्दापासून वर्णव्यत्यास, म्हणजे अक्षरांची उलटापालट या पद्धतीने...
शिव आणि मूर्तीविज्ञानया लेखात काळानुसार शिवाच्या मूर्तीत होत गेलेले पालट आणि कार्यानुमेय निर्माण झालेली...
शिवाचे सात्त्विक चित्रया लेखात सनातन-निर्मित ‘शिवाच्या सात्त्विक चित्राच्या’ निर्मितीमागील आध्यात्मिक दृष्टीकोन आणि तत्त्वे पाहूया.
भगवान शिवाची पूजा
शृंगदर्शन (नंदीच्या शिंगांमधून शिवलिंग पहाणे)शृंगदर्शनामुळे पूजकाला होणारे लाभ यांविषयीचे शास्त्रीय विवेचन या लेखात केले आहे.
शिवाला बेल वहाण्यामागील शास्त्रशिवाच्या पूजेतील बेल हा एक महत्त्वाचा घटक आहे. तो शिवाला वाहिल्याने पूजकाला...
शिवाची मानसपूजासाधनेच्या दृष्टीकोनातून स्थुलातील पूजा करणे हा पहिला टप्पा असून त्यानंतर मनाच्या स्तरावरील...
शिवाशी संबंधित व्रते
महाशिवरात्रमहाशिवरात्रीला शिवाचे तत्त्व वातावरणात मोठ्या प्रमाणात येत असल्यामुळे शिवाची उपासना करावी.
शिवामूठ (शिवमुष्टीव्रत)शिवाला शिवामूठ अर्पण करण्याचे महत्त्व आणि हे व्रत करतांना सूक्ष्मातून नेमकी काय...
प्रदोष व्रतप्रत्येक मासातील शुद्ध आणि वद्य त्रयोदशीला सूर्य मावळण्यापूर्वीच्या तीन घटकांच्या काळाला ‘प्रदोष’,...
- शृंगदर्शन (नंदीच्या शिंगांमधून शिवलिंग पहाणे)
शृंगदर्शनामुळे पूजकाला होणारे लाभ यांविषयीचे शास्त्रीय विवेचन या लेखात केले आहे.
भगवान शिवाची मंदिरे
मनुष्याला २३ पवित्र तीर्थक्षेत्रांचे दर्शन केल्याचे पुण्य देणारी अमरनाथ यात्रा !धार्मिक मान्यतेनुसार अमरनाथ गुहेतील बर्फाच्या शिवलिंगाचे दर्शन घेतल्याने काशीमध्ये घेतलेल्या दर्शनापेक्षा १०...
सेतुबंध रामेश्वर माहात्म्य !भारताच्या दक्षिण-पूर्व किना-यावरील महत्त्वाचे तीर्थक्षेत्र म्हणजे रामेश्वरम् ! रामेश्वराच्या दर्शनाला हिंदु धर्मपरंपरेत...
महादेवासमोर नंदी नसलेले त्रैलोक्यातील एकमेव श्री कपालेश्‍वर मंदिरनाशिक हे जसे त्र्यंबकेश्‍वरमधील ज्योर्तिलिंगासाठी प्रसिद्ध आहे, तसेच ते अतीप्राचीन श्री कपालेश्‍वराच्या...
कोकणची काशी : श्री देव कुणकेश्वरसिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील देवगड तालुक्यातील श्रीक्षेत्र कुणकेश्वराला कोकणची काशी असे संबोधतात. कुणकेश्वर येथे...
धायरी, पुणे येथील स्वयंभू देवस्थान श्री धारेश्वर !धायरी गावातील धारेश्वराचं मंदिर हे अनुभवण्यासारखेच आहे. गाभा-यातील स्वयंभू प्रसन्न शिवलिंग पहातांना...
ज्योतिर्लिंगांची स्थाने आणि महत्त्वज्योतिर्लिंगे आणि स्वयंभू शिवलिंगांमध्ये इतर शिवलिंगांच्या तुलनेत निर्गुण तत्त्वाचे प्रमाण अधिक असल्यामुळे...
भारताबाहेरील शिवाची मंदिरे
श्रीलंकेतील पंच ईश्‍वर मंदिरांमधील केतीश्‍वरम् मंदिर !श्रीलंकेतील पंचशिव क्षेत्रांमध्ये ‘केतीश्‍वरम्’ हे पुष्कळ प्रसिद्ध आहे. ते उत्तर श्रीलंकेतील मन्नार...
रावणवधानंतर ‘ब्रह्महत्येचे पातक दूर व्हावे’, यासाठी प्रभु श्रीरामाने पूजलेले श्रीलंकेतील नगुलेश्‍वरम् मंदिरातील...रामायणात ज्या भूभागाला ‘लंका’ किंवा ‘लंकापुरी’ म्हटले आहे, ते स्थान म्हणजे आताचा...
‘दक्षिण कैलास’ म्हटले जाणारे श्रीलंकेतील तिरुकोनेश्वरम् मंदिर !‘कोनेश्वरम् मंदिर’ हे ‘तिरुकोनेश्वरम्’ नावाच्या गावात असल्याने या मंदिराला ‘तिरुकोनेश्वरम् मंदिर’ असेही...
भगवान शिवासंदर्भात संशोधन
महर्षि अध्यात्म विश्‍वविद्यालयाने भगवान शिवाच्या उपासनेत रुद्राध्याय पठण करण्याचे महत्त्व दर्शवणारी केलेली...महाराष्ट्रातील धाराशिव जिल्ह्यातील सुप्रसिद्ध श्री रामलिंग देवस्थानातील शिवलिंगाच्या पूजनाच्या वेळी रुद्राध्यायाच्या पठणापूर्वी...
- नटराजची मूर्ती आणि तांडव यांचे परमाणूच्या उत्पत्तीशी संबंध
ऑस्ट्रिया वंशाचे अमेरिकी भौतिक शास्त्रज्ञ आणि दार्शनिक फ्रिटजॉफ कॅपरा यांनी भगवान शिवाच्या...
शिवतत्त्व आकृष्ट आणि प्रक्षेपित करणाऱ्या रांगोळ्या
शिव – नामजप आणि अारती एेका ! (Audio)
शिवाचा नामजपदेवतेच्या प्राप्तीसाठी करावयाच्या युगपरत्वे वेगवेगळ्या उपासना होत्या. ‘कलियुगी नामची आधार’, असे संतांनी...
शिवाची आरती‘लवथवती विक्राळा .......' ही शिवाची आरती समर्थ रामदास स्वामी विरचित आहे.
अपसमज आणि त्यांचे खंडण
कुठल्याही देवतेच्या देवळाच्या गाभार्यात कोणी आणि कधी प्रवेश करू नये ?महिलांना पुरुष पुजार्‍यांच्या बरोबरीने गाभार्‍यातून महालक्ष्मीचे दर्शन घडले पाहिजे, अशी मागणी करत...
त्रिगुणातीत काळभैरवाला मदिरा अर्पण का करतात ?देवाला दारू कशी अर्पण केली जाते ? यामागे काही शास्त्र आहे कि...
