प्रत्येक व्यक्तीतील सत्त्व, रज आणि तम या त्रिगुणांचे प्रमाण निरनिराळे असते. त्यामुळे प्रत्येक व्यक्तीच्या आवडी-निवडी वेगळ्या असतात. संगीताच्या संदर्भातही असेच आहे. प्रत्येक व्यक्ती तिची प्रकृती आणि आवड यांनुसार संगीत ऐकत असते.

भारतीय शास्त्रीय संगीतातील एखादा राग दोन वेगवेगळ्या विकारांवरही परिणामकारक असू शकतो. येथे दिलेल्या उदाहरणांमध्ये गायक श्री. प्रदीप चिटणीस यांनी एखादा राग त्या दोन विकारांसाठी वेगवेगळ्या दिवशी गातांना त्या रागाची एकच बंदीश गायली होती.

एक शांत, स्वस्थ, आत्मस्थ मुखमुद्रा आणि नखशिखांत साधेपणा; कलेच्या क्षेत्रातील अन् सूरबहार हे दैवी सुरावटीचे वाद्य सुरेलपणे वाजवू शकणारे एक उत्तुंग व्यक्तीमत्त्व; संपूर्ण आयुष्य कलेला वाहिलेले असूनही मोहमायेच्या जगापासून संपूर्ण अलिप्त असणारे प्रसिद्धीपराङ्मुख व्यक्तीमत्त्व म्हणजे माँ अन्नपूर्णादेवी !

मन सात्त्विक अवस्थेत असतांना मुखावाटे किंवा वाद्य वाजवल्याने प्रगट होणारा नाद सात्त्विक असतो. या सात्त्विक नादालाच ‘भारतीय शास्त्रीय संगीत’, असे संबोधले जाते. संगीत ही दिव्यत्वाशी संबंधित दैवी कला असून संगीताची उपासना, म्हणजे भगवंताला केलेली प्रार्थना आहे.

‘गातांना देव प्रत्यक्ष माझ्यासमोर उभा आहे आणि मी त्याला आळवत आहे’, असा गायनात भाव ठेवावा.