बोधप्रद प्रश्‍नोत्तरी

अ. सर्व सृष्टि, उत्पत्ती, स्वभावत: पतनोन्मुख असते.

आ. मनुष्य जन्मजात बहिर्मुख असतात.

आ. मनुष्य जन्मजात बहिर्मुख असतात. मनुष्य लहान बाळ म्हणून जन्माला येतो. पंचज्ञानेंद्रिय कार्यरत होतात. शरीरात ह्या इद्रिंंयानीं बाहेरच्याच गोष्टी कळण्याची व्यवस्था आहे, त्यामुळे त्या इद्रिंयानीं बाह्य विषयांच सुख घेणे सुरु होते. त्या सुखाचीं इच्छा करू नये हे कळण्याइतकी बुद्धी विकसित झाललेी नसते. जन्मत:च मनुष्य विकसित बुद्धीचा, काय करावे आणि काय करू नये ह्या विवकेासह जन्मत नाही. त्याची इद्रिंये बहिर्मुखच असतात. ती बाहेर विषयसुखांकडे आकर्षित होतात आणि त्या त्या सुखांच्या आणखी आणखी इच्छा होऊ लागतात. हाच क्रम आहे. क्रम कधी उलटा नव्हता, उलटा कधीच असणार नाही आणि उलटवू शकत नाही.

१. इच्छापूर्तीच्या मागे लागून केवळ सुखच सुख, दुःख नाहीच, अशी स्थिती आयुष्यात कधीही येत नसते.

२. कोणाच्याही सर्व इच्छा कधीही पूर्ण होत नाहीत.

३. इच्छा पूर्ण झाली तरी त्याने मिळणारे सुख अनित्य असते.  ते सदा सर्वदा टिकत नाही.

४. इच्छांनां अंत नसतो. एक पूर्ण झाली की दुसरी , मग तिसरी. आपला अंत होईल पण इच्छांचा अंत होणार नाही.

५. इच्छा पूर्ण करून मोक्ष मिळत नसतो.

हा विवेक अंत:करणावर नीट ठसला, त्याचा बोध झाला की इच्छा होणे उणावत जाऊन शेवटी थांबेल.

किंवा

आ. मनात इच्छा उठू नयेत म्हणून मनाला दुसरीकडे गुंतवणे, जसे ईश्‍वराच्या निष्काम भक्तीत (भक्तीयोग), लोकांची नि:स्वार्थ सेवा करण्यात (कर्मयोग), ध्यान लावणे (ध्यानयोग) अथवा भगवदगीतेत सांगितलेल्या अनेक योगांपंकैी कोणताही योग. ह्या साधनेत आनंद येऊ लागला की इच्छा पूर्ण करण्याची ओढ उणावत जाईल.