శీతాకాలంలో పాటించాల్సిన ఆచరణ నియమావళి

 

1. ఆరోగ్యకరమైన శీతాకాలం

శీతాకాలంలో చల్లని వాతావరణం కారణంగా, చర్మ రంధ్రాలు మూసుకుంటాయి. ఫలితంగా శరీరంలోని వేడి అణచివేయబడుతుంది, దీని ఫలితంగా పొట్ట బాగా పెరుగుతుంది. వ్యాధిని ఎదుర్కోవటానికి శరీరం యొక్క సామర్థ్యం మరియు బలం శరీరంలోని వేడి (అగ్ని) పై ఆధారపడి ఉంటుంది. కాబట్టి అవి కూడా ఈ ఋతువులో మంచివి. అందువల్ల సుమా రు నాలుగు నెలల శీతాకాలంలో ప్రాథమిక ఆరోగ్యం అద్భుతమైనది.

 

2. ఋతువు ఆధారంగా ఆహారం తీసుకోండి

2 అ. శీతాకాలంలో పాటించవలసిన మరియు పాటించకూడని ఆహార సూచనలు

ఈ ఋతువులో పొట్టలో (జఠరాగ్ని) అగ్ని ఎక్కువగాఉంటుంది. ఎలాంటి ఆహారం అయినా సులభంగా జీర్ణం అవుతుంది. అందువల్ల ఈ ఋతువులో ఎక్కువ ఆహార నియంత్రణలు లేవు. రాత్రులు ఎక్కువ కావడంతో మీరు మేల్కొన్న వెంటనే ఆకలిగా అనిపిస్తుంది.

అందువల్ల ఆయుర్వేదంలో ఉదయం కాలకృత్యాల తర్వాత మీ మనసు తృప్తిగా భోజనం తినమని చెప్తా రు. నువ్వులు, వేరుశనగ, కొబ్బరి వంటి శీతాకాలపు పదార్ధాలలో పొడి పెరుగుతుంది కాబట్టి ఆహారంలో కొబ్బరి పుష్కలంగా ఉండాలి. ఈ ఋతువులో నువ్వుల ఉండ/అచ్చులు (షుగర్‌ కోటె్‌డ నువ్వులు) ఒకరినుంచి మరొకరికి మార్చుకునే ఆచారానికి కారణం ఇదే. ఈ సీజన్లో పోషకమైన మరియు తగిన ఆహారాన్ని తినండి మరియు ఆరోగ్యాన్ని మెరుగు పరుస్తుంది. భోజనం మధ్య చి రు తిండ్లు తినడం ఆరోగ్యానికి హానికరం కాబట్టి, నిర్ణీత సమయంలో రోజుకు రెండు సార్లు బాగా తినండి. భోజనం తర్వాత జీర్ణక్రియను మెరుగుపరచడానికి తమలపాకు మరియు వక్కపొడి (విడా) తినండి.

2 ఆ. రిఫ్రిజిరేటర్‌ లేదా కూలర్‌ నుండి వచ్చే చల్లని నీరు ఆరోగ్యానికి హానికరం

ఏ ఋతువులోనైనా రిఫ్రిజిరేటర్‌ లేదా కూలర్‌ నుండి చల్లటి నీ రు తాగడం ఆరోగ్యానికి హానికరం. ఇది జీర్ణ సామర్థ్యాన్ని తగ్గిస్తుంది మరియు జలుబు, దగ్గు, కీళ్ల నొప్పులు మరియు బద్దకం వంటి లోపాలకు దారితీస్తుంది.

 

3. శీతాకాలంలో అవలంబించే ఇతర ఆచరణములు

3 అ. బ్రహ్మముహూర్తంలో నిద్రలేవటం (తెల్లవా రుజామున శుభ సమయం)

ఈ ఋతువులో చలి కారణంగా మీ రు ఎక్కువసేపు నిద్రపోతున్నట్లు అనిపిస్తుంది కాని బ్రహ్మముహూర్తంలో (సూర్యోదయానికి గంటన్నర ముందు) నిద్రలేవటం చాలా శ్రేయస్కరం. ప్రతిరోజూ ఈ సమయంలో నిద్రలేవటం వల్ల వ్యాధి రహితంగా మారవచ్చు.

3 ఆ. ఆయుర్వేద ఔషధాల పొగలను పీల్చడం

పళ్ళు తోముకున్న త రువాత ఉదయం మూలికా ఔషధాల పొగలను పీల్చుకోండి. జలుబు, దగ్గు వంటి వ్యాధులకు ఇది నిరోధకంగా పనిచేస్తుంది. కాగితాన్ని ఉపయోగించి బీడీ (రోల్‌) తయా రు చేసి, వాము పొడితో నింపండి. ఒక చివరను వెలిగించి, మరొక చివర నుండి ముక్కు ద్వారా మూడు సా ర్లు పొగను తీసుకొని నోటి నుండి పీల్చుకోని నోటినుంచి వదలాలి. ఈ ప్రక్రియకి తులసి ఆకు పొడి కూడా వాడవచ్చు.

3 ఇ. స్నానానికి ముందు శరీరాన్ని నూనెతో క్రమం తప్పకుండా మర్దన (మసాజ్‌) చేయండి

ఈ ఋతువులో ఎప్పుడూ కొబ్బరి నూనె, నువ్వుల నూనె, పతి గింజల (కాటన్‌ సీ్‌డ నూనె, వేరుశనగ నూనె లేదా ఆవ నూనెను శరీరానికి రాసుకోవచ్చు, ఇది చర్మం పొడిగా మారకుండా కాపాడుతుంది మరియు చర్మం దురద,పెదాలు మరియు అరికాళ్ళ పగుళ్లు వంటి పరిణామాలను నివారిస్తుంది. కొబ్బరి నూనె చలవ మరియు ఆవ నూనె వేడి ఉత్పత్తి అయినప్పటికీ, శీతాకాలంలో కొబ్బరి నూనె హానికరం కాదు. వాస్తవానికి వేడి తీవ్రస్థాయిలో ఉన్నవారిలో ఇది ఉపయోగకరంగా ఉంటుందని రుజువు చేస్తుంది. పెట్రోలియం జెల్లీ మరియు కోల్డ్‌ క్రీమ్‌ వంటి ఖరీదైన మరియు కృత్రిమ ఏజెంట్లను ఉపయోగించటానికి బదులుగా, సహజ మరియు చౌకైన నూనెలు చర్మానికి ఎక్కువ ప్రయోజనకరంగా ఉంటాయి.

3 ఈ. వ్యాయామం

శీతాకాలంలో ఎక్కువ మరియు కష్టమైన వ్యాయామం చేయండి. శరీరాన్ని నూనెతో మర్దన(మసాజ్‌) చేసుకున్న త రువాత వ్యాయామం చెయ్యాలి మరియు వ్యాయామం తర్వాత అరగంట త రువాత స్నానం చేయవచ్చు.

3 ఉ. స్నానం

ఈ సీజన్లో వేడి నీటితో స్నానం చేయండి.

3 ఊ. దుస్తులు

చలి నుండి రక్షణ కోసం వెచ్చని దుస్తులు ధరించండి.

 

4. కఠినమైన నిషేధాలు

తెల్లవారుజామున మంచు లేదా చంద్రకాంతిలో తి రుగుతూ ఉండకండి; చలి మరియు పంక(ఫ్యాన్‌) వేగపు గాలి నుండి మిమ్మల్ని మీ రు రక్షించుకోండి, శరీరంపై నీ రు పిచికారీ చేయండి మరియు పగటిపూట నిద్రపోకండి. ఈ ఋతువులో ఇవి శరీరానికి కఫా (కఫం)ను పెంచుతాయి మరియు వ్యాధికి దారితీస్తాయి.

శీతాకాలానికి సూచించిన ఆచరణ నియమావళిని అనుసరించడం ద్వారా ఆరోగ్యంగా మారి మరియు ఆయుర్వేదంపై వారి విశ్వాసం పెరగాలని నేను ధన్వంతరిదేవుడికి ప్రార్థిస్తున్నాను.

-వైద్య మేఘరాజ్‌ పరాడ్కర్‌, సనాతన ఆశ్రమం, రామ్‌నాథి, గోవా (21.1.2015)

 

5. తలనొప్పి ప్రేరేపించే జలుబుకు కారణాలు మరియు దానికి నివారణలు

జలుబుకు ప్రధాన కారణం వైరస్‌ అయినప్పటికీ, మొత్తం శరీరం యొక్క రోగనిరోధక శక్తి (ముఖ్యంగా ముక్కు యొక్క శ్లేష్మంలోని కణాలు) తగ్గిస్తుంది.

అధిక శారీరక ఒత్తిడి, బలహీనమైన కండరాలు, అజీర్ణం, వర్షంలో తరచుగా తడిసిపోవడం, రోజూ చల్లటి నీటితో తడిసిపోవడం, ఈత కొట్టడం, ఎయిర్‌ కండిషన్డ్‌ గదిలో పడుకోవడం, చల్లటి పానీయాలు తాగడం, అధిక ఐస్‌ క్రీం తినడం, వాతావరణంలో ఆకస్మిక మా ర్పు, మేఘావృత వాతావరణం, మురికి వాతావరణంలో పనిచేయడం మొదలైనవి ప్రధాన కారణాలుగా చెప్పావచ్చు.

 

జలుబు లక్షణాలు

జలుబు రెండు రకాలు

1. ముక్కు దిబ్బడ (ముక్కు కారటం) (తుమ్ము, ముక్కు మూసుకుపోకటం, ఆకలి లేకపోవడం, ముక్కు నుంచి నీరు కారటం మొదలైనవి).

2. తీవ్రమైన జలుబు (ముక్కు ద్వారా మందపాటి స్రావాలు, త రువాత వాటిలో తగ్గుదల, తలనొప్పి తగ్గడం, తేలికపాటి శరీరం)

సాధారణ నివారణలు

1. కుంకుమపువ్వు మరియు వసకొమ్ము (అకోరస్‌ కలామస్‌) ను నీటిలో వేసి పేస్ట్‌ తయా రు చేసి, నుదిటి మరియు ముక్కు ఇ రువైపులా రాసుకోవాలి.

2. రాత్రి నిద్రపోయేటప్పుడు చెవులు మరియు తలను కప్పుకోవాలి, పగటిపూట చెప్పులు ధరించాలి.

3. ఆవాలు, వాము లేదా వసకొమ్ము పౌడర్‌ను చేతి రుమాలులో కట్టి ముక్కుకి కాపడం పెట్టుకోవాలి

4. ఒక వేడి నీటి కేటిల్‌ నుండి ఆవిరిని పీల్చుకోండి, నీలగిరి తైలం లేదా వెల్లుల్లిని కూడా పీల్చుకోవచ్చు

5. పసుపు పొడి 1 లేదా 2 టీస్పూన్ల తులసి రసంలో కలిపి ఆరగించవచ్చు.

6. అల్లం పొడి, నల్ల మిరియాలు, పిప్పళ్లు, పవిత్ర తులసి (తులసి), దాల్చినచెక్క మరియు పెద్ద పుదీనా ఆకుల నుండి తయా రుచేసిన మిశ్రమాన్ని త్రాగాలి.

7. అధిక జ్వరం లేదా శరీర నొప్పి ఉంటే త్రిభువన్‌కీర్తి (ఆయుర్వేదం ప్రకారం మూలికల కలయిక) రసం లేదా ఆనందభైరవ్‌ (ఆయుర్వేదం ప్రకారం మూలికల కలయిక) రసం త్రాగాలి.

8. తేలికపాటి ఆహారం తీసుకోండి. అల్లం పొడి, నల్ల మిరియాలు మరియు పిప్పళ్లు, లేదా చనగపప్పు లేదా ఉలవలు మిశ్రమంతో వండిన అన్నం నుండి తయా రుచేసిన గంజిని; లేదా ముల్లంగి రసం త్రాగాలి.

జలుబు యొక్క రెండవ దశకు నివారణలు

1. పాలలో అల్లం పొడిని కలుపుకొని త్రాగాలి.

2. ఉలవలు, బార్లీ వంటి పొడి ఆహారాలు తినండి.

3. నెయ్యి మరియు తేనెలో అల్లం,ఆమ్లా పొడి, పిప్పళ్లు, పిప్పళ్లు వే ర్లు, అల్లం పొడి మరియు నల్ల మిరియాలు మిశ్రమాన్ని తీసుకోండి.

4. ఒక నెలపాటు ఒక టీస్పూన్‌ లీ్‌డ వర్ట్‌ (చిత్రక్‌), కరక్కాయ (టెర్మినాలియా చెబులా (హరిట్కి)) మిశ్రమాన్ని రోజుకు రెండుసా ర్లు తీసుకోండి.

5. ఆయుర్వేదం చలిని నాలుగు రకాలుగా వర్గీకరిస్తుంది- వాత ప్రాబల్యం, పిత్త ప్రాబల్యం, కఫా ప్రాబల్యం మరియు సానిపతిక్‌. మొదటి మరియు రెండవ దశలకు మా రుతున్న లక్షణాలు మరియు చికిత్స ఆయుర్వేదంలో సూచించబడ్డాయి.

6. అలెర్జీ లేదా సైనసిటిస్‌ వల్ల వచ్చేజలుబుకు తదనుగుణంగా చికిత్స చేయవలసి ఉంటుంది, అయితే రోగక్రిమి నాశకాలు(యాంటీబయాటిక్స్‌) అటువంటి జలుబుపై ప్రభావం చూపదు. జలుబు తదుపరి దశకు చే రుకుని, నిరంతర జ్వరం ఉంటే, అప్పుడు వైద్య సలహా తీసుకోండి.

సందర్భం : శ్వాసకోశ వ్యవస్థ యొక్క వ్యాధులు నిపుణులు, రచయిత – డాక్టర్‌ వి.బి. ఆఠవలె మరియు డాక్టర్‌ కమలేష్‌ వి.ఆఠవలె

 

6. వ్యాధికి మూడు కారణాలు

అ. అంగీకరించకపోవడం, అసహనం మరియు అలవాటు పడకపోవడం

అసత్మ్యా అంటే అంగీకరించబడలేదు, తట్టుకోలేదు, అలవాటు లేదు. సాధారణంగా అంగీకరించబడినది మరియు తట్టుకునేది సత్మ్య. సత్మింద్రియ ఆరోగ్యంతో మంచిది. ససత్మెండ్రియాలో ఇది అసాధారణంగా మా రుతుంది. బాహ్య ప్రపంచం స్పర్శతో గ్రహించబడుతుంది అంటే అన్ని ఇంద్రియ అవయవాల ప్రభావం స్పర్శ ద్వారా సంభవిస్తుంది. అసాధారణత వ్యాధికి దారితీస్తుంది. అంగీకరించకపోవడం, అసహనం మరియు అలవాటు పడకపోవడం యొక్క ప్రభావాలు బయటి నుండి లోపలికి, నే రుగా మనస్సులోకి గమనించబడతాయి. ఈ విషయం చాలా ముఖ్యం. జ్ఞానం శరీరంలోని అతిచిన్న ఎలక్ట్రాన్‌ను ప్రభావితం చేస్తుంది. ఇంద్రియ అవయవాలు అధికంగా, తప్పుగా, తక్కువ లేదా తక్కువ శరీర భాగాలైన వాత, పిత్త మరియు కఫా అనే మూడు భాగాల ప్రక్రియలు ఉపయోగించినప్పుడు మరియు మనస్సు అసాధారణంగా మారుతుంది.

ఆ. తెలివి యొక్క పాపం

ఈ పొరపాటు మనస్సులోనే సంభవిస్తుంది కాబట్టి ప్రభావం కూడా అక్కడ సంభవిస్తుంది. ఇది ఉద్దేశపూర్వకంగా మొండితనం నుండి, మానసిక భావోద్వేగానికి లేదా వైఖరికి వ్యతిరేకంగా, నైతికతను విడదీస్తుంది. వీటిలో ధైర్యం, మహిళ సాంగత్యం, సమయం మరియు ప్రదేశంతో సంబంధం లేకుండా ఎవరినైనా బాధపెట్టడం, స్థలంతో సంబంధం లేకుండా ఎవరినైనా అవమానించడం, నిషేధిత ఆహారాన్ని తినడం, నిషేధిత పానీయాలు తాగడం, హానికరమైన ఆహారాన్ని తినడం మొదలైనవి. ఇటువంటి పాపాలు మొదట మనస్సును, త రువాత శరీరాన్ని ప్రభావితం చేస్తాయి. ఈ పాపాలు అన్ని దోషాలను తీవ్రతరం చేస్తాయి (మూడు దోషాలు సమానంగా ఉన్నప్పుడు ఆరోగ్య స్థితి మంచిది, వాటిలో అసమతుల్యత ఉన్నప్పుడు శరీరం అనారోగ్యంగా మా రుతుంది). తెలివి యొక్క పాపం మానసిక (రజా మరియు తమ) మరియు శారీరక (వాత, పిత్త మరియు కఫా) స్థాయిలలో ఉంటుంది.

ఇ. సమయ(కాల్‌) ప్రభావం యొక్క స్వభావం

కాల ప్రభావాలు కాలానికి అనుగుణంగా ఉంటాయి. వర్షం, చలి, వేడి, అన్ని లక్షణాలు కనిపించినప్పుడు అనారోగ్యం యొక్క చివరి దశ, రాత్రి (నక్తా), పగటి, ఋతువు మరియు అసాధారణమైన ఆహారపు అలవాట్ల మాత్రమే తినడం, దోషాలు తగ్గటం, తీవ్రతరం అవుతాయి లేదా స్థిరీకరించబడతాయి. అనారోగ్యం నుండి దోషాలు తలెత్తినప్పుడు వాటి సంతృప్తత ఏర్పడుతుంది. సమయం యొక్క స్వభావం శరీరం మరియు మనస్సు రెండింటినీ ఒకేసారి ప్రభావితం చేస్తుంది.

‘పరిణామః కాల అణ్యతే.’

అర్థం : సమయం (కాల్‌) ప్రభావం ముగిసిన తరువాత, ఫలపర్యవసానము స్థిరంగా మారుతాయి.

– గురుదేవులు డా. కాటేస్వామిజీ(ఘనగర్జిత, జూన్‌ 2006)

సందర్భం : మరాఠి దినపత్రిక ’సనాతన్‌ ప్రభాత్‌'