వర్షాకాలంలో సహజంగా పెరిగే ఔషధ మూలికలను సేకరించండి ! (1 వ భాగము)

భవిష్యత్తులో ప్రపంచ మహాయుద్ధ సమయంలో వైద్యులు, వైద్యం, మందులు అందుబాటులో వుండవు. అటువంటి సమయములో ఆయుర్వేదం మనల్ని రక్షిస్తుంది. ఈ లేఖలో, ‘సహజంగా పెరిగే ఔషధ మొక్కలు మరియు మూలికలను ఎలా సేకరించాలి’ అనే విషయాన్ని తెలుసుకుందాం. ఈ విషయాన్ని సనాతన గ్రంథం త్వరలో ప్రచురించబడుతుంది. ఈ గ్రంథం  మీకు ‘ఔషధ మొక్కలు మరియు మూలికలను ఎలా సేకరించి సంరక్షించాలి’ అనే సంక్షిప్త వివరణను అందిస్తుంది.

1. ఇప్పుడు ఔషధ మూలికలను సేకరించి సంరక్షించండి !

‘ప్రతి సంవత్సరం వరుణుడి అనుగ్రహం వల్ల వర్షాకాలంలో సహజంగా అసంఖ్యాక ఔషధ మొక్కలు పెరుగుతాయి. వర్షాకాలం ముగిసిన 1-2 నెలల తర్వాత వీటిలో కొన్ని మొక్కలు ఎండిపోతాయి. వచ్చే వర్షాలు కురిసే వరకు ఈ మొక్కలు అందుబాటులో వుండవు. అందువల్ల, అటువంటి మొక్కలను ఇప్పుడు సేకరించాలి.

2. మూలికలను సేకరించడం మరియు
సంరక్షించడం వల్ల కలిగే ప్రయోజనాలు

ఈ వ్యాసంలో పేర్కొన్న కొన్ని ఔషధ మొక్కలు ఆయుర్వేద మందులు దుకాణాల్లో కూడా అందుబాటులో ఉన్నాయి. కానీ వాటిని దుకాణాల నుండి కొనడం కంటే ప్రకృతి నుండి సేకరించడం ఎల్లప్పుడూ మంచిది. మీరు కొనే మూలికలు తాజాగా ఉంటాయని ఎటువంటి హామీ లేదు. మొక్కలు పాతవి అయితే, వాటి ప్రభావం తగ్గుతుంది. మార్కెట్‌లో విక్రయించే ఔషధ మొక్కలలో చాలా వరకు కల్తీలే. అవి దుమ్ము, ధూళి మరియు ఇతర చెత్తను కూడా కలిగి ఉంటాయి. దీనికి విరుద్ధంగా, మనమే మూలికలను సేకరించినప్పుడు, మనకు తాజాదనం మరియు పరిశుభ్రత యొక్క హామీ ఉంటుంది. మనము అలాంటి మొక్కలను కడగవచ్చు, కాబట్టి అవి శుభ్రంగా ఉంటాయి. మొక్కలను సేకరించి, ఎండబెట్టి, గాలి చొరబడని కంటైనర్‌ (జాడీ, పాత్ర)లో నిల్వ చేస్తే, వాటిని 1 నుండి 1.5 సంవత్సరాల వరకు ఉపయోగించవచ్చు.

3. మొక్కలను గుర్తించడానికి గ్రామాల నుండి పరిజ్ఞానం ఉన్న
వ్యక్తులను లేదా తెలిసిన ఆయుర్వేద అభ్యాసకులను సంప్రదించండి

గ్రామంలోని చాలా మంది వృద్ధులకు ఔషధ మొక్కలపై అవగాహన ఉంటుంది. ఈ వ్యాసంలోని మొక్కల చిత్రాలను చూపడం ద్వారా మరియు అవి ఎక్కడ దొరుకుతాయో అడగడం ద్వారా ఈ మొక్కలను గుర్తించాలని నిర్ధారించుకోండి. వీలైతే, మీకు తెలిసిన వైద్యుడి సహాయం తీసుకోండి. ఆయుర్వేద వైద్యులకు ఔషధ మొక్కల గురించి తెలుసు మరియు వాటిని ఎలా ఉపయోగించాలో తెలుసు. నైపుణ్యం కలిగిన వైద్యుడు అదే మూలికను వివిధ వ్యాధుల చికిత్సకు సమర్థవంతంగా ఉపయోగించవచ్చు. ఈ వ్యాసంలో పేర్కొన్న మొక్కలతో పాటు, నిపుణుడు ఏదైనా ఇతర మొక్కలను ప్రస్తావిస్తే, వాటిని కూడా తగిన నిష్పత్తిలో నిల్వ చేయాలి.

4. మూలికలను సేకరించడం గురించి కొన్ని సాధారణ సూచనలు

అ. మీరు ఇంటి నుండి బయలుదేరే ముందు దేవుడికి ప్రార్థన చేయండి. తిరిగి వచ్చిన తరువాత కృతజ్ఞతలు తెలియజేయండి.

ఆ. మురికి ప్రదేశాలు, మురుగునీరు, చిత్తడి నేలలు, శ్మశానవాటికలు మొదలైన వాటిలో పెరిగే మూలికలు మరియు మొక్కలను సేకరించకూడదు. మూలికలు పెరిగే ప్రదేశం శుభ్రంగా ఉండాలి.

ఇ. కాలుష్య కారకాలను విడుదల చేసే, ముఖ్యంగా హానికరమైన రసాయనాలను విడుదల చేసే కర్మాగారాలు ఏ ప్రాంతంలోనూ ఉండకూడదు.

ఈ. శిలీంధ్ర వ్యాధి ఉన్న మొక్కలను సేకరించవద్దు, సాధారణంగా తెగుళ్లు లేదా వ్యాధిగ్రస్తులైన మొక్కలు దాడి చేస్తాయి.

ఉ. విషపూరిత చెట్లపై ఔషధ మొక్కలను సేకరించకూడదు, ఉదా. స్ట్రైక్నైన్‌ (స్ట్రైక్నోస్‌ నక్స్‌-వోమికా) చెట్టుపై పెరుగుతున్న తిప్పతీగను సేకరించవద్దు.

ఊ. బాధ కలిగించే ప్రకంపనలను గ్రహించిన ప్రాంతాల నుండి మొక్కలను సేకరించవద్దు.

ఎ. సరైన గుర్తింపు లేకుండా మొక్కలను సేకరించరాదు. తప్పు మొక్కను ఉపయోగించడం హానికరమైన ప్రభావాలను కలిగిస్తుంది. అందువల్ల, మొక్కను పరిజ్ఞానం ఉన్న వ్యక్తి ద్వారా గుర్తించాలి.

ఏ. సూర్యాస్తమయం తర్వాత ఔషధ మొక్కలను సేకరించకూడదు.

5. మూలికలను సేకరించే విధానం

అ. సేకరించిన మొక్కలను పురిబెట్టుతో కట్టి, సంచుల్లో ప్యాక్‌ చేయాలి. వెంటనే మొక్క పేరుతో లేబుల్‌ని ఫిక్స్‌ చేయండి.

ఆ. మొక్కలను ఇంటికి తెచ్చిన తర్వాత వాటిని బాగా కడగాలి. మొక్కలు పువ్వులు మరియు విత్తనాలను కలిగి ఉంటే, వాటిని కొట్టుకుపోకుండా వాటిని వేరు చేయండి. మొక్క వేరు చేయబడి ఉంటే, దాని మూలాలను కత్తెరతో కత్తిరించి మొక్క నుండి వేరు చేయాలి. మూలాలు మట్టితో కప్పబడి ఉంటాయి కాబట్టి, నేల ఇతర మొక్కల భాగాలలోకి రాకుండా వాటిని విడిగా కడగాలి.

ఇ. మొక్కలను కడిగి నీటిలో అరగంట నానబెట్టాలి. ఇది మొక్కలపై ఉండే దుమ్ము మరియు ధూళి నీటిలో స్థిరపడటానికి సహాయపడుతుంది.

ఈ. మొక్కలు తడిగా ఉన్నప్పుడే చిన్న ముక్కలుగా కోయండి.

ఉ. మొక్కలను కడిగిన తర్వాత ఎండలో ఆరబెట్టాలి. మొక్కలు సువాసనగా ఉంటే ఎండలో కాకుండా నీడలో ఎండబెట్టాలి. తక్షణమే తదుపరి ప్రాసెసింగ్‌ అవసరం లేకపోతే ఎండిన మొక్కలను ప్లాస్టిక్‌ సంచులలో మూసివేయాలి. మూసివున్న సంచులను గాలి చొరబడని డబ్బాలో ఉంచాలి.

ఊ. ఎండిన మొక్కలు లేదా వాటి పొడిని క్రమం తప్పకుండా ఉపయోగించకపోతే, మొక్కలు మంచి స్థితిలో ఉన్నాయో లేదో తనిఖీ చేయడానికి వాటిని ఉంచిన కంటైనర్లను నిర్ణీత వ్యవధిలో తెరవాలి.

ఎ. ఎండిన పచ్చిమిరపకాయల ముక్కలను మిక్సీలో వేసి మెత్తగా రుబ్బుకోవాలి. ఒక జల్లెడ ద్వారా పిండిని జల్లెడ పట్టిన తరువాత జల్లెడలో మిగిలిపోయిన ముక్కలను మళ్లీ మిక్సీలో వేసి మళ్లీ మెత్తగా లేదా ప్రత్యేక సంచిలో ఉంచాలి. మొక్క యొక్క మెత్తటి పొడిని ‘చూర్ణం’ అని అంటారు, అయితే జల్లెడలో మిగిలి ఉన్న ముతక పొడిని ‘యావ్‌కుట్‌ చూర్ణ’ లేదా ‘భారద్‌’ అంటారు. చూర్ణాన్ని అంతర్గతంగా లేదా లేపనం వలె తీసుకోవచ్చు, అయితే ముతక పొడిని ‘కధా’ (మూలికా సారంతో నింపిన ద్రవం) సిద్ధం చేయడానికి ఉపయోగించవచ్చు. మొత్తం పౌడర్‌ని ఒక బ్యాగ్‌లో ప్యాక్‌ చేయడానికి బదులుగా, చిన్న సంచులలో సుమారు 15 టీస్పూన్ల పొడిని నింపండి. ప్రతి బ్యాగ్‌పై పౌడర్‌ పేరు మరియు తయారీ తేదీని రాసి, సీల్‌ చేసి, గాలి చొరబడని డబ్బాలో ఉంచాలి. ఇది పొడిని సురక్షితంగా ఉంచుతుంది.

6. వాటిని సేకరించేటప్పుడు మీకు లభించే
విత్తనాల నుండి మూలికలను నాటండి !

కొన్ని మొక్కలు సహజంగా ఎక్కువగా ఉన్నప్పటికీ, వాటిని పెంచడం కూడా ప్రయోజనకరంగా ఉంటుంది. వాటిని పెంచడం వల్ల మొక్కలు అవసరమైనప్పుడు అందుబాటులో ఉంటాయి. ఔషధ మొక్కలను సేకరించేటప్పుడు, ఆ మొక్క యొక్క విత్తనాలను కూడా విడిగా సేకరించాలి. వీలున్న వారు తమ పెరట్లో లేదా పొలాల్లో ఈ మొక్కలను నాటాలి. ఏ మూలికలు మరియు మొక్కలను పండించాలనేది ఆయా మూలికల విషయములో ఇవ్వబడినది.

7. ఔషధ మొక్కల కోసం చూడండి !

మనం ప్రయాణించేటప్పుడు చాలా మొక్కలను చూస్తాం, కానీ అవి ఔషధ మొక్కలు అని మనకు తెలియదు. ఈ శ్రేణిలో పేర్కొన్న మొక్కలు సర్వసాధారణమైనవి. ఈ మొక్కలు కూడా సులభంగా గుర్తించబడతాయి. వీటితోపాటు ఇతర మొక్కలను గమనించి గుర్తించడం అలవాటు చేసుకుంటే ప్రతికూల సమయాల్లో వీటిని ఉపయోగించుకోవచ్చు.

– వైద్య మేఘరాజ్‌ మాధవ్‌ పరాడ్కర్‌, సనాతన్‌ ఆశ్రమం, రామనాథి, గోవా. (18.11.2020)