શારદીય નવરાત્રિના બીજા દિવસે શ્રી બ્રહ્મચારિણી દેવીની પૂજા કરવામાં આવે છે. આ સમયે કાશી સાથે જ અન્‍ય સ્‍થાનોથી સહસ્રો ભક્તો અહીં દર્શન લેવા માટે આવે છે.

દેવતાઓની વિનંતિને માન આપીને ભગવાન વિષ્‍ણુએ સુદર્શનચક્રથી સતીના શરીરને ૫૧ ભાગોમાં ધીમે ધીમે ખંડિત કર્યું. આ રીતે દેવી સતીના શરીરના ૫૧ ભાગ થયા. જે જે સ્‍થાન પર દેવીના શરીરનો અંશ પડતો ગયો, ત્‍યાં ત્‍યાં શક્તિપીઠની સ્‍થાપના થઈ.

શ્રી વિદ્યાચૌડેશ્‍વરીદેવીની મૂર્તિ જાગૃત છે અને તેમનામાં પુષ્‍કળ ચૈતન્‍ય છે. દેવીની મૂર્તિમાં પુષ્‍કળ ચૈતન્‍ય હોવાથી તેમનામાં પુષ્‍કળ (૨૦.૪૫ મીટર) સકારાત્‍મક ઊર્જા હોવાનું પરીક્ષણમાંથી જણાઈ આવ્‍યું.

આ મંદિરમાં પ્રથમ અર્જુન અને ભીમે યુદ્ધકળામાં યશપ્રાપ્‍તિ માટે દેવીની ઉપાસના કરી હતી. શત્રુનાશિની દેવી શ્રી બગલામુખી મંદિરમાં વિવિધ પ્રકારના ત્રાસોનાં નિવારણ માટે શત્રુનાશ હવન કરાવી લેવામાં આવે છે. દેવીના મંદિરમાં હવન કરવાથી મનોવાંચ્છિત ફળપ્રાપ્‍તિ થાય છે.

હાસનંબાદેવીનું મંદિર સમગ્ર વર્ષ દરમિયાન કેવળ કેટલાક દિવસો માટે જ ભક્તો માટે ખોલવામાં આવે છે. આ દેવાલયના ગર્ભગૃહમાં પ્રજ્‍વલિત કરેલો દીવો સમગ્ર વર્ષ પ્રજવળતો રહે છે અને દેવીને પહેરાવેલા હારમાંનાં પુષ્‍પો સમગ્ર વર્ષ કરમાતાં નથી.

હિમાચલ પ્રદેશના ચંબા જીલ્‍લાથી ૪૦ કિ.મી. અંતરે આવેલું આ મંદિર સેંકડો વર્ષ પ્રાચીન છે. અહીં ભ્રાણ નામના સ્‍થાન પર કૂવામાં દેવી પ્રકટ થયાં હતાં. તત્‍કાલીન રાજા પ્રતાપસિંહને દેવીએ સ્‍વપ્નમાં દૃષ્‍ટાંત આપીને ચંબા ખાતે તેમની સ્‍થાપના કરવાનું કહ્યું.

નવરાત્રિમાં મુંબઈ શહેરમાં જો કોઈ દેવીના દર્શનાર્થે સર્વાધિક લોકો જતા હોય, તો તે છે મહાલક્ષ્મીનું મંદિર. મુંબઈમાં મુંબાદેવી, ગાંવદેવી, પ્રભાદેવી, કાળબાદેવી ઇત્‍યાદિ પ્રાચીન પ્રસિદ્ધ દેવીઓનાં મંદિરો છે.

‘૫૧ શક્તિપીઠોમાંથી ૫ શક્તિપીઠો બંગાળના બીરભૂમ જિલ્‍લામાં છે. બકુરેશ્‍વર, નાલાહાટી, બંદીકેશ્‍વરી, ફુલોરાદેવી અને તારાપીઠ આ તે શક્તિપીઠો છે.

સર્વ દુઃખ, પીડા અને સંકટોનું હરણ કરનારાં તેમજ શત્રુનો વિનાશ કરનારાં આ મહાદેવી પૂજકની સર્વ ઇચ્‍છાઓ પૂર્ણ કરનારાં છે. તેથી જ તેમની પૂજા કરનારો અને તેમનો ઉપાસક તેમને પ્રાર્થના કરે છે, ‘હે દેવી મને સદ્‌બુદ્ધિ આપો.

પાંચ સહસ્ર વર્ષો અગાઉ પાંડવો શ્રીકૃષ્‍ણને મળવા માટે દ્વારકા જતા હતા. તે સમયે તેમણે આ સ્‍થાન શોધીને અહીં દેવીની આરાધના કરી હતી.